Literaki, czyli 8 ciekawostek o Scrabble

Scrabble czy Literaki to gra z tak bogatą historią i tyloma wersjami językowymi, że na całym świecie powstają o niej prace magisterskie, doktorskie, a nawet zbiorowe opracowania naukowe. Oczywiście nie wszystkie z tych informacji mogą zaciekawić przeciętnego gracza Literaków, ale wśród nich znajdzie się kilka smaczków, które mogą naprawdę zdziwić… Albo pomóc zrobić dobre wrażenie na imprezie czy pierwszej randce!

1.Scrabble czyli Literaki wymyślił bezrobotny

Jeżeli aktualnie nie macie pracy i wydaje Wam się, że straciliście swoją szansę, możecie śmiało wziąć przykład z Alfreda Moshera Buttsa. Na początku lat 30-tych mężczyzna nie mógł odnaleźć się na amerykańskim rynku zatrudnienia. Z wykształcenia był architektem, jednak nie znalazł odpowiedniej dla siebie pracy w zawodzie. Nie poddał się jednak. Analizując zasady gier planszowych, wpadł na pomysł stworzenia czegoś nowego. A może by tak układać słowa z liter? Początki były trudne, bo wiele przedsiębiorstw odrzuciło jego pomysł. W końcu jednak znalazł chętnego, który zainwestowałby w projekt swoje pieniądze. Chyba ciężko zaprzeczyć, że była to jedna z lepszych inwestycji okresu międzywojennego.

2.Autor gry zarabiał z tytuły praw autorskich 50 000 dolarów rocznie

Jeżeli jesteśmy już przy autorze Scrabble, ciężko nie wspomnieć o jego zarobkach. Oczywiście były one wysokie, ale z perspektywy dzisiejszych zysków firmy Matel i Hasbro mogą się wydawać nie aż tak satysfakcjonujące. 5 centów od sprzedanego egzemplarza to niedużo, nawet jeżeli weźmiemy pod uwagę olbrzymią ilość sprzedanych sztuk Scrabble. Poza tym prawa autorskie wygasły już w 1974. Butts nie musiał się martwić o codzienny byt, ale z pewnością liczył na więcej. Wyrazy z liter miały mu przynieść fortunę.

3.Sprzedaż gry to 100 mln egzemplarzy… i to tylko do roku 1993

Kolejne edycje językowe pojawiały się stopniowo przez kilkadziesiąt lat. Przed II wojną światową gra sprzedawała się głównie na rynku amerykańskim, w Polsce osiągnęła zaś szczyt popularności już po roku 1989. W ciągu ostatnich kilkunastu lat ogromne znaczenie zaczął mieć też rynek internetowych odpowiedników Scrabble. A w końcu olbrzymie pieniądze zaczęły zarabiać aplikacje mobilne. To zresztą temat na osobną dyskusję. Dość powiedzieć, że dziś wszystkich klonów (oficjalnych czy nie), zarówno w wersji tradycyjnej jak i elektronicznej (w tym mobilnej) sprzedaje się dziś kilkadziesiąt milionów… rocznie.

4.Istnieje odmiana gry całkowicie eliminująca elementy losowości ale to nie Literaki

Chociaż Scrabble jest grą, w której przypadek ma znacznie mniejsze znaczenie niż w innych podobnych planszówkach, również tutaj jest obecny element losowości. Istnieje jednak wariant rozgrywki, w którym nie występuje on w ogóle. To tzw. „belgijka”, czyli gra, w której gracze używają tego samego zestawu płytek, a więc mają dokładnie takie same szanse na osiągnięcie jak najkorzystniejszego wyniku. Chociaż rozgrywka jest wówczas bardziej sprawiedliwa, staje się przez to mniej widowiskowa, stąd ma znacznie mniejsze grono fanów. Istnieje także oficjalny słownik Scrabble.

5.W języku ormiańskim gra się aż 146 płytkami

W różnych językach ilość płytek nieco się różni. Przeważnie oscyluje ona w okolicach 100 (polski – 100, angielski – 100, francuski – 102, itd.). W języku ormiańskim jest ich jednak aż 146! „Mydeł”, czyli pustych płytek można zaś znaleźć w zestawie aż 3. Większe jest też pole – ma wymiary aż 17 na płytek na 17 płytek. Wciąż nie jest to jednak największe Scrabble…

6.W jednej z odmian Scrabble można układać aż 25-literowe słowa!

Tak, to nie pomyłka. W rzadko używanej nieoficjalnej wersji Scrabble plansza ma wymiar aż 25 na 25 pól co sprawia, że teoretycznie możliwe jest ułożenie nawet słowa składającego się aż z tylu liter. Przeważnie w wielu językach jest to możliwość czysto hipotetyczna. W polskim, angielskim czy francuskim słowa z liter takie wprawdzie istnieją, ale to językowe potworki, trudne do ułożenia między innymi ze względu na nieprzystępność nazwy – w końcu na ich złożenie potrzeba by było co najmniej czterech ruchów. Najprościej chyba byłoby to zrobić w języku niemieckim, ale i tutaj 25-literowe zdobycze to prawdziwa rzadkość nawet w tej odmianie Scrabble.

7.Pierwsze mistrzostwa świata rozegrano w roku 1972 we Francji

Specyfika gry wymaga przeprowadzania zawodów tylko w określonym języku. Z tego względu mogą się odbywać mistrzostwa świata w języku angielskim, mistrzostwa świata w języku włoskim, rosyjskim, holenderskim, polski, etc. Pierwsze zawody tej rangi zorganizowano jednak nie w USA czy Wielkiej Brytanii, a Francji. I to już w roku 1972. Angielskojęzyczni gracze mogą rywalizować od roku 1991, a hiszpańscy od 1997.

8.Scrabble czyli Literaki to gra prezydentów USA, aktorów i tenisistów

Wśród graczy Scrabble radzących sobie z rozgrywką na wysokim poziomie znajdują się przedstawiciele niemal wszystkich zawodów świata. Scrabble pasjonowali się aktorzy – Jennifer Aniston czy Richard Burton, prezydent Nixon czy osobowość telewizyjna Oprah Winfrey. W rozwiązywaniu krzyżówki online i Scrabble świetnie radzi sobie też utytułowana tenisistka, Martina Navratilova. Legendarna Czeszka lubi zwyciężać nie tylko na korcie, ale również na planszy Scrabble.